Hoe werkt pijn?
Om te begrijpen hoe je van pijn afkomt, helpt het om eerst te weten hoe pijn werkt. Je zou zeggen dat je dit al weet, want je hebt er waarschijnlijk helaas al genoeg ervaring mee. Maar gelukkig hebben de meeste mensen een beeld van pijn dat niet klopt.
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner
Hoe werkt pijn?
Als je pijn hebt dan gaat er iets kapot, of kan er iets kapotgaan. Althans, dat is de gangbare gedachte. Die gedachte is logisch, want zo is het menselijk lichaam in principe gebouwd.
Wat minder bekend is, is de invloed van je gedachten en emoties (mind) op je lichaam (body), terwijl iedereen het van dichtbij heeft meegemaakt. Dat geldt zowel voor pijn als voor andere symptomen. Omdat die andere symptomen herkenbaar zijn, duiken we daar eerst in.
De mind-body connectie
Symptomen van spanning en stress die iedereen wel kent zijn: rode vlekken in de nek, extra moeten plassen, buikpijn, diarree, zweethanden of een droge mond. Dat zijn allemaal voorbeelden van reacties van je lichaam op hoe je je voelt; je mind. Net als bij pijn ontstaan deze processen niet ‘per ongeluk’ in je lichaam en je beeldt het je zeker niet in. Deze reacties worden aangestuurd door je hersenen met een reden.
Neem bijvoorbeeld moeten plassen voordat er iets spannends gebeurt. Als gevolg van de spanning komen er stresshormonen vrij in je bloed, want je lichaam maakt zich klaar om te vechten of vluchten. Dat gaat makkelijker met een lege blaas, dus krijg je aandrang om te plassen.
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner
Wat gebeurt er in de mind?
Deze symptomen ontstaan dus doordat je brein gelooft dat er ‘gevaar’ is en jouw lichaam aanstuurt om zich klaar te maken om te vechten of te vluchten. Als je een presentatie moet houden of een spannende date hebt, dan kunnen er gedachten ontstaan zoals: “wat zullen ze wel niet denken?”, “ohhh als ik maar geen vlekken in mijn nek krijg!”, “wat als ik een black out krijg?”, etc. Elke gedachte brengt weer emoties met zich mee. Bij bovenstaande voorbeelden kan je bijvoorbeeld denken aan emoties zoals onzekerheid, spanning en angst voor het wat een ander zou kunnen denken of vinden.
Je brein ziet het verschil niet tussen een situatie die levensbedreigend is en het angstbeeld dat jij voor je ziet als je dénkt aan wat er allemaal mis kan gaan bij die presentatie, date etc. Het gevolg is dat je brein stresshormonen afgeeft bij jouw beeld van wat er mis kan gaan, net zoals bij een daadwerkelijk levensbedreigende situatie. Je lichaam maakt zich dus in beide gevallen klaar om te vechten of vluchten.
Je brein wil jou beschermen
Je hersenen doen er dus alles aan om ervoor te zorgen dat jij overleeft. Ze schatten continu in of er gevaar dreigt, en doen dat voor een belangrijk deel door te generaliseren en te voorspellen. Heb je je een keer gebrand aan heet water, dan voorspelt je brein dat dat een volgende keer weer kan gebeuren en generaliseert dit naar elke kraan die je tegenkomt. Daarom check je nog een hele periode daarna of een kraan koud of warm staat voordat je je handen wast.
Als je hete olie in een pan hebt dan zal je waarschijnlijk voorzichtig doen om geen hete spetters op je huid te krijgen. Als iemand anders op dat moment koud water spettert op je arm, zal je direct je arm terugtrekken. Je brein heeft voorspeld dat de spetters heet (gevaarlijk) zijn omdat je bezig bent met olie. De kans is zelfs groot dat je kort pijn voelt wanneer die ander koud water op jou spettert. Opnieuw omdat je brein je wil beschermen.
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner
Hoe zit dat dan met pijn?
In een levensbedreigende situatie schakelt je brein dus je vecht-vlucht systeem aan, maar pijn juist vaak uit. Je overleeft alleen als je rent of vecht voor je leven. Herstel van je gewonde lichaamsdeel is niet van belang als het gaat om leven of dood. Op een rustiger moment laten je hersenen je juist wel pijn voelen als er iets kapot is, om ervoor te zorgen dat je rust houdt zodat het kan helen. Via die pijn beschermt je brein in dit geval je lichaam.
Je brein bepaalt altijd wanneer jij pijn ervaart en wanneer niet. Soms is dat terecht en heel waardevol, en soms heeft je brein het mis…
Ook het brein maakt soms een foutje…
Een Britse bouwvakker ging op een bouwplaats in een grote spijker staan. De spijker ging dwars door zijn zool heen en kwam aan de bovenkant van zijn schoen weer naar buiten. Hij verging van de pijn en in het ziekenhuis werd de schoen voorzichtig van zijn voet af geopereerd. Daar bleek dat de spijker niet door zijn voet heen was gegaan, maar tussen zijn tenen door.
Zijn brein had het beeld van de spijker door de schoen heen geïnterpreteerd als: ‘Dit is foute boel!’ Het gevolg is dat zijn hersenen een pijnsignaal afgaven om hem te beschermen tegen verdere schade.
Oftewel soms heeft je brein het mis. Het voorspelde hier onterecht dat de spijker door de voet heen was gegaan en dus ook voor schade aan zijn voet zou zorgen als hij verder bewoog.
Filmpje met dank aan Dr. Howard Schubiner